Του Γρηγόρη Φαρμάκη*
Την εβδομάδα που πέρασε, στην Αργεντινή έληξε η «κατάσταση στατιστικής έκτακτης ανάγκης» με την δημοσίευση των πρώτων μετά από πολλά χρόνια αξιόπιστων εκτιμήσεων του πληθωρισμού. Στατιστική έκτακτη ανάγκη («statistical emergency») είχε χαρακτηρίσει την αναγκαστική διακοπή της δημοσίευσης στατιστικών μέχρι την εκ θεμελίων αναδιοργάνωση της στατιστικής υπηρεσίας Indec, ο ίδιος ο νέος πρόεδρος της Αργεντινής, Mauricio Macri. Δεν ήταν μόνο το γεγονός ότι το λαϊκιστικό καθεστώς της Christina Fernádez de Kirchner παραποιούσε συστηματικά τα στατιστικά δεδομένα. Το καθεστώς είχε φτάσει μέχρι και σε διώξεις των επιστημόνων της Indec. Όταν ανέλαβε ο Macri και ένα από πρώτα που αποφάσισε για την ανόρθωση της οικονομίας ήταν η αξιόπιστη στατιστική – γιατί δεν μπορείς να κυβερνάς αν δεν μετράς – δεν είχε απομείνει σχεδόν κανείς για να την παράγει. Στην Βενεζουέλα αντίθετα, η κρατικά ελεγχόμενη Κεντρική Τράπεζα αποφάσισε ότι τα στατιστικά δεδομένα για τον πληθωρισμό είναι «απόρρητα» και απλά δεν τα δημοσιεύει. Οργανώσεις πολιτών για την διαφάνεια προσέφυγαν στην Δικαιοσύνη, η οποία απέρριψε την προσφυγή τους και επικύρωσε την απόφαση αυτή κρίνοντας ότι η δημοσίευση στατιστικών μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την εθνική οικονομία και την Μπολιβαριανή Επανάσταση.
Στην Ελλάδα μπορούμε όμως να περηφανευόμαστε, τουλάχιστον κατά τον νέο πρόεδρο της ΕΛΣΤΑΤ, της ελληνικής στατιστικής αρχής, κ. Θανάση Θανόπουλο, ότι «πλέον τα «greek statistics» είναι έπαινος», όπως δήλωσε πριν λίγες ημέρες στην Βουλή κατά τη συζήτηση της Επιτροπής του Απολογισμού και του Γενικού Ισολογισμού του Κράτους. Η λέξη «έπαινος» είναι σίγουρα υπερβολική, υπαρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν ακόμα. Ο κ.Θανόπουλος θα εννοούσε μάλλον ότι τα greek statistics έπαψαν πια να είναι ανέκδοτο, όπως όταν έκρυβαν το μέγεθος του δημοσίου έλλειματος και του χρέους από πολίτες και εταίρους. Και είναι αλήθεια ότι αυτό οφείλεται στις θεσμικές αλλαγές που έγιναν όλα τα προηγούμενα χρόνια από την αρχή σχεδόν της κρίσης, με κυριότερο την θεσμοθέτηση της ανεξαρτησίας της στατιστικής αρχής από την εκάστοτε κυβέρνηση, αλλά και την γενικότερη εφαρμογή του ευρωπαϊκού κώδικα στατιστικής πρακτικής. Όπως είναι επίσης αλήθεια ότι αυτά τα τελευταία χρόνια, έγινε προσπάθεια να πληγεί και να συκοφαντηθεί η ανεξαρτησία αυτή με ανυπόστατες διώξεις από πολιτικούς της τότε αντιπολίτευσης και λειτουργούς της δικαιοσύνης που έφτασαν να θέλουν να ποινικοποιήσουν ως «ψευδή βεβαίωση» τον υπολογισμό στατιστικών μεγεθών της οικονομίας σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, αλλά κυρίως να συκοφαντήσουν στην ελληνική κοινωνία την ίδια την αξία της ανεξαρτησίας αυτής.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ίδια η λέξη «Στατιστική» προκύπτει από την λέξη state. Η στατιστική γεννήθηκε ως επιστήμη του κράτους, επιστήμη δηλαδή της καλής διακυβέρνησης, πριν γίνει το επιστημονικό εργαλείο που γνωρίζουμε σήμερα. Δεν είναι μόνο τεχνοκρατικά που η καλή διακυβέρνηση θεμελιώνεται σε αυτήν και την προϋποθέτει. Δεν είναι κάτι που ενδιαφέρει μόνο ειδικούς και εμπειρογνώμονες. Είναι πριν από αυτό επειδή οι πολίτες δικαιούνται να γνωρίζουν. Είτε πρόκειται για την οικονομία, είτε για την κοινωνία, η επίσημη στατιστική είναι πυλώνας μιας σύγχρονης δημοκρατίας επειδή είναι μηχανισμός ελέγχου και λογοδοσίας των κυβερνήσεων, αλλά και η μόνη εφικτή κοινή βάση του δημόσιου διαλόγου. Η ανεξαρτησία της είναι μία ακόμα θεσμική δικλείδα ασφαλείας που χρωστάμε στο ότι είμαστε μέλος αυτής της ένωσης των χωρών της Ευρώπης. Ο κ.Θανόπουλος έχει δύσκολη και υπεύθυνη αποστολή.
*Ο κ.Γρηγόρης Φαρμάκης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας Στατιστικής Ανάλυσης και Πληροφορικής Agilis S.A και εκδότης του FACT.