Γράφει η Μαρία Δαμανάκη*
Τα καυτά θέματα της επικαιρότητας συχνά δεν είναι τίποτα παραπάνω από χρόνια, πάγια αιτήματα που είτε ζητούν σοβαρή ένταξη στην πολιτική ατζέντα του τόπου, είτε αναμένουν την πολιτική βούληση για τη διευθέτηση τους. Η συζήτηση προ ημερησίας διάταξης για την Παιδεία στη Βουλή την περασμένη Τετάρτη, επανέφερε στο προσκήνιο το ζήτημα της ίδρυσης μη κρατικών πανεπιστημίων που τα τελευταία χρόνια έχει εγκλωβιστεί στην εγχώρια ημέρα της μαρμότας. Η αλήθεια είναι πως, όταν κάπου το 2008, ο καθηγητής του Κοινοβουλευτικού Δικαίου μας ζητούσε τη σύνταξη ενός υποθετικού νομοσχεδίου από κοινού με αιτιολογική έκθεση για την υποστήριξη του θέματος, δεν μπορούσα να φανταστώ ότι οκτώ χρόνια μετά η πολιτική σκηνή θα συζητούσε με τους ίδιους όρους και τις ίδιες επιφυλάξεις. Φυσικά στο μεσοδιάστημα δεν μας περίμενε ούτε το brain drain, ούτε το χρήμα. Και οι δύο ροές λαμβάνουν χώρα σταθερά και ακατάπαυστα από την Ελλάδα προς το εξωτερικό, όσο επιτρέπει ή επιβάλλει η κρίση. Αυτό που μας περιμένει ακόμη -γιατί δεν μπορεί να κάνει αλλιώς- είναι η απαρεμπόδιστη άσκηση των δικαιωμάτων μας.
Το οξύμωρο ξεκινά ήδη από την πολιτική επιλογή της πρόβλεψης δύο συστημάτων παιδείας στο άρθρο 16 του Συντάγματος. Για την υποχρεωτική εννεαετή εκπαίδευση θεσμοθετείται -και καλώς- το σύστημα συνύπαρξης κρατικής και ιδιωτικής παιδείας (το αυτό για το λύκειο ως τμήμα της δευτεροβάθμιας αλλά και για την επαγγελματική και κάθε άλλη ειδική εκπαίδευση). Στην τριτοβάθμια όμως – δηλαδή στην εκπαίδευση από την οποία,σε αντίθεση με την υποχρεωτική, υπάρχει ελευθερία αποχής ως ερμηνευτική διάσταση της γενικής ελευθερίας της παιδείας- καθιερώνεται σύμφωνα με το άρθρο 16 παρ. 5 και 8 σύστημα κρατικού μονοπωλίου. Ενώ δηλαδή το μείζον, η επιλογή φοίτησης ή μη, είναι στο χέρι ενός εκάστου, άπαξ αυτός επιδιώξει την εισαγωγή του στην τριτοβάθμια, δεν έχει δικαίωμα να το πράξει βάσει του παρόχου και της μεθόδου – αλλά είναι υποχρεωμένος να ακολουθήσει τον συνταγματικό μονόδρομο της δημόσιας ανώτατης παιδείας. Πέραν δε του ζητήματος της κατίσχυσης των ελευθεριών εγκαταστάσεως και παροχής υπηρεσιών στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τίθεται εγγενώς το ερώτημα κατά πόσον οι δημοκρατίες μπορούν ακόμη να λειτουργούν με benevolent πατερούληδες που καθορίζουν ποιο είναι το κατά μορφή και περιεχόμενο καλό των ενηλίκων τέκνων τους.
Ερχόμενοι, λοιπόν, στο πεδίο των δικαιωμάτων και των ελευθεριών, κατά τον ίδιο τρόπο που σε μία δημοκρατία πρέπει να διασφαλίζονται τα συμφέροντα της μειοψηφίας, η εκάστοτε κοινοβουλευτική πλειοψηφία οφείλει να νομοθετεί ακόμη και δυνατότητες που τα υποκείμενα ή το κοινό της δεν συμμερίζονται ή δεν προτίθενται απαραιτήτως να αξιοποιήσουν στον ιδιωτικό τους βίο. Πολλώ δε μάλλον -και παρόλο που δεν συμπαθώ τα ad hominem επιχειρήματα, εν προκειμένω αναδεικνύουν την ανακολουθία- όταν η πλειοψηφία αποκλείει σε συλλογικό επίπεδο,αυτό που προνομιακά επιλέγει (ας μην ξεχνάμε τη σύνδεση του Πρωθυπουργού με το ιδιωτικό σκέλος της εκπαίδευσης ως γονέα και διδάκτορα).
Ανεξαρτήτως του αν είστε υπέρ ή κατά της ιδιωτικής ανώτατης εκπαίδευσης, σκεφτείτε αυτό: μεθοδολογικά, η ελεύθερη άσκηση των δικαιωμάτων αφορά όλους μας. Γιατί λοιπόν να επιτρέπουμε να εμποδίζονται οι επιμέρους εκφάνσεις της;
*Η κυρία Μαρία Δαμανάκη είναι δικηγόρος και Πρόεδρος της Επιτροπής Νέων του Ποταμιού.
