Η ΕΕ καθιέρωσε την 20η Οκτωβρίου ως “Ευρωπαϊκή Ημέρα Στατιστικής” και η καθιέρωσή της έχει στόχο την ευαισθητοποίηση των ευρωπαίων πολιτών στην ανάγκη για καλά και ακριβή στατιστικά στοιχεία.
Το FACT είναι πρότζεκτ της Agilis που ασχολείται κατεξοχήν με τη συλλογή και την αξιοποίηση στατιστικών στοιχείων. Ο Γρηγόρης Φαρμάκης, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, γράφει με αφορμή τη σημερινή ημέρα.
“Πριν από αρκετά χρόνια, η επίσημη στατιστική, η μέτρηση δηλαδή των οικονομικών και κοινωνικών μεγεθών ενός κράτους, ήταν σχεδόν αποκλειστικά προσανατολισμένη στην πληροφόρηση των κυβερνήσεων και των ειδικών. Τον τελευταίο όμως καιρό στατιστικές υπηρεσίες σε όλον τον κόσμο ανακαλύπτουν, άλλες δειλά και διερευνητικά, άλλες αποφασιστικά, έναν νέο ρόλο: αυτόν της έγκαιρης, έγκυρης και κυρίως ανοικτής, χωρίς κόστος και εμπόδια πληροφόρησης των πολιτών. Πολλές πάνε και ακόμα πιο μπροστά, διεκδικώντας την αναγνώριση της ταυτότητας και της αξιοπιστίας του “στατιστικού προϊόντος” σε μια ανταγωνιστική αγορά πληροφόρησης. Έτσι, από την εποχή όπου κάποιος έπρεπε να επισκεφθεί μια στατιστική υπηρεσία για να αγοράσει την δημοσίευση των αποτελεσμάτων μιας έρευνας, ή να αρκεστεί σε δελτία τύπου, φτάσαμε πολύ γρήγορα στην εποχή όπου όχι μόνο είναι πολιτική δέσμευση μιας στατιστικής υπηρεσίας να παρέχει ψηφιακά απρόσκοπτη πρόσβαση σε όλη την πληροφορία που παράγει, αλλά είναι και υποχρέωσή της να φροντίζει ενεργά για την αποτελεσματική διάχυση της πληροφορίας, την ενημέρωση, αλλά και την ευαισθητοποίηση των πολιτών. Η καθιέρωση, φέτος για πρώτη φορά, της 20ης Οκτωβρίου ως “Ημέρα Ευρωπαϊκής Στατιστικής” αποσκοπεί ακριβώς στην ανάδειξης αυτής της νέας αποστολής που καλούνται να υπηρετήσουν οι στατιστικές υπηρεσίες των κρατών μελών.
Όπως συμβαίνει πάντα με τα πράγματα αυτά, η πραγματικότητα έχει δύο όψεις. Από την μια, η αξιόπιστη και πολιτικά ανεξάρτητη επίσημη στατιστική δεν είναι μόνο προαπαιτούμενο καλής διακυβέρνησης, αλλά και πυλώνας δημοκρατίας, αφού μπορεί να είναι η βάση λογοδοσίας και γόνιμου δημόσιου διαλόγου. Για τον λόγο αυτό άλλωστε μετατροπή της ΕΣΥΕ σε ΕΛΣΤΑΤ, η μετατροπή δηλαδή μιας υπηρεσίας του υπουργείου οικονομικών σε μια πολιτικά ανεξάρτητη αρχή, ήταν μεταρρύθμιση αναγκαία. Αλλά όχι φυσικά αρκετή: η ΕΛΣΤΑΤ έχει πολλά ακόμη να κάνει για να πλησιάσει το όραμα του νέου ρόλου που πρέπει να έχει μια στατιστική αρχή σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος. Αλλά από την άλλη, ο ρόλος αυτός απαιτεί και πολίτες εκπαιδευμένους στην “ανάγνωση” και στην κατανόησή της στατιστικής. Σε μια χώρα όπου η αξιοπιστία της επίσημης στατιστικής έχει τραυματιστεί στην συνείδηση της κοινωνίας από την εμπειρία των “Greek Statistics”, είναι ίσως πολυτέλεια να μιλάει κανείς για την ευαισθητοποίηση των πολιτών με ημέρες ευρωπαϊκής στατιστικής, όπως η σημερινή. Όμως η εμπειρία της προπαγανδιστικής κακοποίησης των στατιστικών στοιχείων -οι δήθεν 3.500 αυτοκτονίες του μνημονίου για παράδειγμα, ή συνεχής απαξίωση των επίσημων στατιστικών στοιχείων για την ανεργία ή την οικονομία στη βάση θεωριών συνωμοσίας – δείχνει ότι η ευαισθητοποίηση αυτή είναι κρίσιμη. Η ευθύνη για την ενημέρωση βαρύνει πάλι στην ΕΛΣΤΑΤ. Δεν αρκεί η δημοσιοποίηση των δεδομένων, χρειάζεται η ενημέρωση και η εκπαίδευση των δημοσιογράφων που τα αναμεταδίδουν και τα σχολιάζουν αλλά και των πολιτών που καταναλώνουν το “στατιστικό προϊόν”. Πόσοι άραγε γνωρίζουν ότι η ανεργία δεν μετριέται από τις δηλώσεις στον ΟΑΕΔ; Πόσοι γνωρίζουν τι σημαίνει πρακτικά το “όριο της φτώχειας” η ο “κοινωνικός αποκλεισμός” όταν τα βλέπουν σε τίτλους ρεπορτάζ; Πόσοι συνειδητοποιούν τα περιθώρια παρερμηνείας ή και κακόπιστης διαστρέβλωσης που αφήνει αυτή η άγνοια;
Εδώ φυσικά είναι μεγάλη και η ευθύνη των μέσων ενημέρωσης και του δημοσιογραφικού κόσμου. Ίσως, με την αφορμή της Ευρωπαϊκής Ημέρας Στατιστικής, θα ήταν μια καλή ευκαιρία να συνηδειτοποιήσουν πρώτοι αυτοί ότι η επίσημη στατιστική είναι ένα πολύτιμο προϊόν ενημέρωσης. Φτάνει να το χειρίζεται κανείς με τον σεβασμό που του αξίζει”.
