Στις γαλλικές εκλογές συνέβησαν πραγματικά εντυπωσιακά πράγματα με επίκεντρο κυρίως τον Εμανουέλ Μακρόν. Καταρχήν είδαμε την πρώτη πραγματική προβολή της μετατόπισης του πολιτικού άξονα σε εκλογικό αποτέλεσμα. Η αντίθεση μεταξύ “ανοιχτού”-“κλειστού” πέρασε στο δεύτερο γύρο των εκλογών αφήνοντας πίσω της την αντίθεση αριστεράς- δεξιάς.
Αυτό αποτελεί μία εξέλιξη που αναμενόταν εδώ και καιρό παρότι οι πολύ μικρές διαφορές μεταξύ των υποψηφίων έδειξαν καθαρά ότι δεν συνέβη η αντικατάσταση των αξόνων αλλά μάλλον η υπέρθεση τους.
Στην πρώτη θέση ήρθε το νέο φαινόμενο της ευρωπαϊκής πολιτικής, ο Εμανουέλ Μακρόν. Ένας άνθρωπος της νέας γενιάς που κατάφερε να παρακάμψει το παλιό πολιτικό σύστημα με εξαιρετική μαεστρία σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα εκμεταλλευόμενος πολιτικές ανεπάρκειες αλλά και πολλές συγκυρίες. Κατάφερε να δώσει νέα πνοή και κυρίως ελπίδα στον ευρωπαϊκό μεταρρυθμισμό και να κρατήσει στην κορυφή το γαλλικό ευρωπαϊσμό σε μία πολύ δύσκολη εποχή.
Ως εδώ καλά. Η υποψηφιότητα ωστόσο του Μακρόν παρέχει ταυτόχρονα πολλά σημεία προβληματισμού ειδικά αν αντιμετωπιστεί ως η νέα προοδευτική πρωτοπορία στην Ευρώπη.
Καταρχάς το πρόγραμμα του. Στο οικονομικό πεδίο επί της ουσίας πρότεινε μία αναδιανομή της αναδιανομής μεταφέροντας κονδύλια από κωδικό σε κωδικό. 50 δις για δημόσιες επενδύσεις ταυτόχρονα με μειώσεις των υπόλοιπων δαπανών, χρηματοδότηση της εκπαίδευσης με ταυτόχρονη μείωση των φόρων στην ακίνητη περιουσία, μεγαλύτερη ευελιξία στις εργασιακές σχέσεις με ταυτόχρονα προγράμματα μείωσης της ανεργίας. Δεν πρότεινε κανενός είδους δομική αλλαγή στο πεδίο της αναδιανομής ή της φορολογίας ενώ οι προτάσεις του για την κοινωνική κινητικότητα έχουν μάλλον δοκιμαστεί ήδη χωρίς αξιόλογα αποτελέσματα.
Στα εξωτερικά θέματα και κυρίως στα ευρωπαϊκά η πρόταση του είναι εξίσου αποσπασματική. Πέραν της εξαιρετικής πρότασης για ένα κοινοβούλιο της Ευρωζώνης την οποία δανείστηκε από την ριζοσπαστική προοδευτική διανόηση, η αντίληψη του για την Ευρώπη δεν φέρει κάτι δραματικά νέο. Σε μία εποχή που η συζήτηση έχει ανάψει ο Μακρόν προτίμησε μία πιο ασφαλή προσέγγιση που δεν αγγίζει ούτε την βαθειά ενοποίηση, ούτε την αντιμετώπιση των διαφόρων too big to fail, ούτε τον φορολογικό ανταγωνισμό, ούτε τον ριζικό εκδημοκρατισμό των ευρωπαϊκών θεσμών.
Ο Μακρόν κατέθεσε ένα πρόγραμμα μεγάλων συζεύξεων (ΚΑΙ-ΚΑΙ) σε ένα ευρωπαϊκό περιβάλλον που ορίζεται πλέον από διαζεύξεις. Και η τραγική ειρωνεία; Ενώ αναδείχθηκε αποφεύγοντας τα διλήμματα θα εκλεγεί τελικά ως αποτέλεσμα ενός επικού διλήμματος. Αυτό το παράδοξο φοβάμαι ότι θα τον ακολουθεί για καιρό καθώς αποτελεί επί της ουσίας ένα χρέος απέναντι στο μέτωπο που θα τον στηρίξει. Όσοι κάνουν την καρδιά τους πέτρα για να μην βγει η Λεπέν αργά η γρήγορα θα απαιτήσουν από τον Μακρόν να λάβει εξίσου δύσκολες αποφάσεις.
Το άλλο σημείο προβληματισμού είναι η ιστορία που έχει ο Μακρόν με το πραγματικό πεδίο της πολιτικής. Ας μην ξεχνάμε ότι η φαντασμαγορική του πορεία ξεκίνησε με μία απόδραση από το πολιτικό μέτωπο όταν αυτό έγινε πολύ καυτό. Η παραίτηση του από τη θέση του υπουργού οικονομικών, όταν η μισή Γαλλία βρισκόταν στο δρόμο ήρθε ως αποτέλεσμα της αδυναμίας του να εξηγήσει τις πολιτικές του στο πραγματικό πολιτικό πεδίο τόσο του δρόμου όσο και του κόμματος. Ο Μακρόν, βλέποντας ότι η πραγματικότητα κινδυνεύει να τον κάψει, επέλεξε με εντυπωσιακό ομολογουμένως τρόπο να την παρακάμψει και να μεταφέρει τον εαυτό του σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα από το καυτό μέτωπο της εφαρμοσμένης πολιτικής στην ασφαλή ζώνη της πολιτικής υπόσχεσης. Βοηθήθηκε από τις συγκυρίες και εκτέλεσε το σχέδιο του αριστοτεχνικά αλλά αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι με την είσοδο του στο προεδρικό μέγαρο θα επιστρέψει ξανά στο μέτωπο που παρέκαμψε, χωρίς αυτή τη φορά να έχει δυνατότητα διαφυγής.
Τέλος, στο περίφημο κομμάτι της αντιπαράθεσης ανοιχτού-κλειστού τα πράγματα επίσης δεν είναι ξεκάθαρα. Ο Μακρόν φαίνεται να αποδέχεται την παγκοσμιοποίηση ως έχει και να συμβιβάζεται με έναν ορισμό του ανοιχτού που δεν περιέχει με ριζοσπαστικό τρόπο τη συμπερίληψη. Σε περίπτωση εκλογής του θα αντιμετωπίσει θεωρώ το ερώτημα αν τελικά ανοίγει ή αν αποτελεί απλώς παράγοντα ενός ιδιότυπου προστατευτισμού του σημερινού , όχι και τόσο ανοιχτού, μοντέλου. Αν δηλαδή τελικά απέναντι στην ασφάλεια πού τάζει η ακροδεξιά στα χαμηλά στρώματα αντιπαραθέτει απλώς την ασφάλεια όσων κερδίζουν από τη σημερινή εκδοχή της παγκοσμιοποίησης. Αν απέναντι στον προστατευτισμό του έθνους κράτους απλά αντιπαραθέτει τον προστατευτισμό της μονόπλευρης παγκοσμιοποίησης. Εδώ υπάρχει ένας πραγματικά σημαντικός κίνδυνος. Ο κίνδυνος να μετατραπεί η αντιπαράθεση μεταξύ ανοιχτού και κλειστού σε αντιπαράθεση μεταξύ κανονικότητας και ασφάλειας. Μία αντιπαράθεση που έχει ήδη κοστίσει πολύ στην Ευρώπη.
Χρήστος Λόλας
