Γράφει ο Αλέξανδρος Δ.Μίχας*
Η πρόσφατη επέκταση του συμφώνου συμβίωσης και για τα ομόφυλα ζευγάρια αποτελεί σταθμό στην ιστορία διεκδίκησης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για τη χώρα μας και μας δίνει μια καλή ευκαιρία να ανατρέξουμε και σε άλλες χρονολογίες ορόσημα για τα δικαιώματα του ανθρώπου στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο και αυτή η ανασκόπιση μας δίνει την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε ότι δικαιώματα που σήμερα τα θεωρούμε δεδομένα κερδήθηκαν, δεν χαρίστηκαν.
Η πορεία των δικαιωμάτων του ανθρώπου δεν είναι γραμμική, ούτε ακολουθεί κάποια λογική σειρά· βλέπουμε χώρες να είναι πρωτοπόροι στην προστασία ενός δικαιώματος και ταυτόχρονα να αρνούνται σθεναρά ένα άλλο. Αναμφισβήτητα, πρόκειται για μια ιστορία με σπουδαίες κατακτήσεις, αλλά και πολλά κεφάλαια που καλούμαστε ακόμα να γράψουμε. επικεντρώθηκε στο καθολικό δικαίωμα της ψήφου, την απαγόρευση της δουλείας και την κατάργηση της θανατικής ποινής.
#FACT: Απαγόρευση της δουλείας.
Το σύγχρονο Ελληνικό κράτος μπορεί να είναι περήφανο για το γεγονός ότι, ήδη από την επαναστατική περίοδο, με το υπ’ αριθμόν αρχείου 151 έγγραφο του Αρχιγραμματέα της Επικρατείας, Μινίστρο των Εξωτερικών Υποθέσεων και Πρόεδρο του Συμβουλίου των Μινίστρων Θεόδωρο Νέγρη απευθυνόμενο προς τον Μινίστρο του Πολέμου, όριζε ότι «εις την ελληνική επικράτειαν ούτε πωλείται ούτε αγοράζεται άνθρωπος. Αργυρώνητος δε παντός γένους και πάσης θρησκείας, άμα πατήσας το Ελληνικό έδαφος, είναι ελεύθερος και από τον δεσπότην αυτού ακαταζήτητος». Η ίδια διατύπωση επαναλαμβάνεται στο πρώτο Σύνταγμα του 1844.
Διεθνής σύγκριση: Η Βρετανική Αυτοκρατορία κατήργησε ολοκληρωτικά τη δουλεία το 1833, μέσω του Slavery Abolition Act3. Στις Ηνωμένες Πολιτείες η δουλεία καταργήθηκε με την 13η Τροπολογία που υπέγραψε ο Αβραάμ Λίνκολν το 1865.
#FACT Δικαίωμα ψήφου.
Η καθολική ψηφοφορία για τους ενήλικους άνδρες καθιερώνεται στο Σύνταγμα του 1864. Επεκτείνεται στις γυναίκες, καθιστώντας την ψηφοφορία πραγματικά καθολική, το 1952. (Σημείωση: Πρώτη συμμετοχή γυναικών ως εκλογέων σε εκλογές απαντάται στις Δημοτικές του 1934, όταν, όμως, επετράπη η ψήφος μόνο στις εγγράμματες και άνω των 30, με αποτέλεσμα να προσέλθουν στις κάλπες μόλις μερικές δεκάδες)
Διεθνής σύγκριση: Η πρώτη χώρα που απέδωσε στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου είναι η Νέα Ζηλανδία (1893) και, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Φινλανδία (1907). Ενδεικτικά, ακολούθησαν η Βρετανία (1918 – μόνο οι άνω των 30), οι Ηνωμένες Πολιτείες (1920), η Γαλλία (1955) και η Ελβετία (1971 σε Ομοσπονδιακό επίπεδο).
Ενδιαφέρουσα είναι και η χρονική απόσταση μεταξύ αναγνώρισης καθολικής ψηφοφορίας στους άνδρες και επέκτασης του δικαιώματος στις γυναίκες: Ενδεικτικά, στην Ελλάδα χρειάστηκαν 88 χρόνια, στην Γαλλία 107 (1848-1955), στην Ελβετία 123 (1948-1971). Ενδιαφέρουσα πηγή, εκπαιδευτικού χαρακτήρα, εδώ.
#FACT: Κατάργηση της θανατικής ποινής.
Στην Ελλάδα η θανατική ποινή καταργήθηκε σε δύο στάδια: Αρχικά νομοθετικά, με το άρθρο 33 του ν.2172/19934· και κατόπιν συνταγματικά, με την Αναθεώρηση του 2001. Η τελευταία εκτέλεση θανατοποινίτη στην Ελλάδα έλαβε χώρα το 1972 και επρόκειτο για τον Βασίλη Λυμπέρη, ο οποίος κρίθηκε ένοχος για την ανθρωποκτονία της εν διαστάσει συζύγου, της πεθεράς και των δύο τέκνων του και εκτελέστηκε με τουφεκισμό.
Διεθνής σύγκριση: Η Διεθνής Αμνηστία καταγράφει ως πρώτη χώρα που κατήργησε την θανατική ποινή την Βενεζουέλα (1863). Στην Ευρώπη η πρώτη κατάργηση καταγράφεται το 1865 από το κρατίδιο του Σαν Μαρίνο, για να ακολουθήσει η Ισλανδία το 1928.
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας για το 2015, 140 χώρες έχουν καταργήσει την θανατική ποινή. Στην Ευρώπη, θλιβερή εξαίρεση αποτελεί μόνο η Λευκορωσία, η οποία τον τελευταίο χρόνο καταδίκασε σε θάνατο δυο πολίτες, χωρίς, όμως, να προχωρήσει στην εκτέλεσή τους. Θανατική ποινή υφίσταται ακόμη (μεταξύ άλλων) στην Κίνα, την Ινδία, την Ιαπωνία, την Αίγυπτο, την Λιβύη, το Ιράν, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και την Βόρεια Κορέα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες παρατηρήθηκε κάμψη της εφαρμογής κατά τον τελευταίο χρόνο. Συγκεκριμένα, το 2015 εκτελέστηκαν 28 πολίτες σε έξι πολιτείες έναντι 35 πολιτών σε επτά πολιτείες το 2014.
*Ο Αλέξανδρος Δ.Μίχας είναι δικηγόρος.
**Για να λαμβάνετε στο εμέηλ σας το δελτίο με τις σημαντικότερες ειδήσεις της ημέρας εγγράφεστε εδώ.
