Φωτογραφία Άλκης Κωνσταντινίδης, Reuters
Σίγουρα θα έχει πέσει στην αντίληψή σας το debate αναφορικά με το αν η δεκαετία τελειώνει μεθαύριο ή στις 31 Δεκεμβρίου του 2020.
Οι New York Times αποφάσισαν να το ερευνήσουν εξαντλητικά κι εμείς κάνουμε μια ελεύθερη μετάφραση κάποιων αποσπασμάτων του σχετικού ρεπορτάζ το οποίο στην πρωτότυπη μορφή του βρίσκετε εδώ (soft paywall)
Λίγη ιστορία
Το 1999 ξέσπασε η διαμάχη για το πότε τελειώνει η χιλιετία. Στο επίκεντρο της διαμάχης αυτής βρέθηκε το Ναυτικό Παρατηρητήριο των ΗΠΑ γιατί είναι η υπηρεσία που ρυθμίζει την ώρα. Βάσει των υπολογισμών του Ναυτικού Παρατηρητηρίου ρυθμίζει την κίνηση των δορυφόρων μέχρι και την ώρα που δείχνει το iPhone μας!
Η υπηρεσία τότε υποστήριξε ότι η χιλιετία ξεκινάει την 1η Ιανουαρίου 2001 κι αυτό γιατί για τους υπολογισμούς της χρησιμοποιεί μια συγκεκριμένη παραλλαγή του Ιουλιανού Ημερολογίου.
Αυτή την παραλλαγή χρησιμοποιούν και οι αστρονόμοι και οι ειδικοί που υπολογίζουν τους λεγόμενους «γεωδεσμούς» (ο υπολογισμός του μεγέθους της Γης). Για την ιστορία, να σημειώσουμε εδώ ότι το αρχικό Ιουλιανό Ημερολόγιο ξεκινά την 1η Ιανουαρίου του 1713 π.Χ.
Οπότε το θέμα έκλεισε, έτσι;
Όοοχι τόσο γρήγορα! Το 525 ένας μοναχός, ο Διονύσιος Εξήγιος (Dionysius Exiguus)ήθελε να υπολογίσει μια ακριβή ημερομηνία για το Πάσχα οπότε επινόησε το σύστημα χωρισμού του χρόνου σε Προ Χριστού και Μετά Χριστόν το οποίο βασίστηκε στην ημερομηνία που εκείνος πίστευε ότι γεννήθηκε ο Ιησούς. Μόνο που έκανε ένα λάθος: όρισε ως έτος γέννησης του Ιησού το 1 και όχι το 0 ως όφειλε, εξηγούν στους New York Times οι ειδικού του Ναυτικού Παρατηρητηρίου των ΗΠΑ.
Εξαιτίας του σφάλματος του Διονυσίου πολλοί πίστεψαν ότι η νέα χιλιετία ξεκίνησε την 1η Ιανουαρίου του 2000, εξηγεί ο Geoff Chester ο αστρονόμος του Παρατηρητηρίου που βρέθηκε τότε στη δίνη της αντιπαράθεσης. «Ας συμφωνήσουμε ότι είναι από τις ελάχιστες περιπτώσεις που οι αριθμοί δεν μπορούν να ικανοποιήσουν όλους», είπε χαρακτηριστικά.
Το debate μας βοήθησε να κατανοήσουμε καλύτερα το ζήτημα;
Ναι και όχι. Αντίθετα απ’ ό,τι συμβαίνει με την αλλαγή της ώρας που έχει ρυθμιστεί με νόμο, το πως ορίζεται μια δεκαετία δεν το περιγράφει κάποιος νόμος.
«Υπάρχουν δύο τρόποι να περιγράψεις τις δεκαετίες», λέει τους New York Times ο αστροφυσικός Mordecai-Mark Mac Low που εργάζεται ως επιμελητής στο Τμήμα Αστροφυσικής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας των ΗΠΑ. «Πρώτον υπάρχει ο υπολογισμός του παραλλαγμένου Ιουλιανού Ημερολογίου (βλ.πιο πάνω) όμως οι άνθρωποι αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας με τις λέξεις παρά με τους αριθμούς. Με τον ίδιο τρόπο λοιπόν οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται τη διάρκεια της δεκαετίες με την τρέχουσα, κοινή λογική. Έτσι λοιπόν οι περισσότεροι λένε ότι η δεκαετία του 1950 ξεκινάει το 1950 και τελειώνει το 1959. Θέλουμε όλοι εύκολες απαντήσεις μόνο που αυτές δεν είναι πάντα διαθέσιμες».
Ε, πες μας ποια είναι τελικά η απάντηση.
Χρησιμοποιώντας το παραλλαγμένο Ιουλιανό Ημερολόγιο η νέα δεκαετία ξεκινάει την 1η Ιανουαρίου του 2021.
Όμως εδώ παρεμβαίνουν οι γλωσσολόγοι.
«Αυτό έρχεται κόντρα στην κοινή χρήση της λέξης δεκαετία», υποστηρίζει η Emily Brewster, μία από τις παλαιότερες συνεργάτριες του Λεξικού Merriam Webster. «Στην τρέχουσα αντίληψη και την ποπ κουλτούρα η δεκαετία δεν ορίζεται από τις επιστημονικές μετρήσεις και συμβάσεις. Η δεκαετία θα αρχίσει την 1η Ιανουαρίου του 2020 και θα τελειώσει την 31η Δεκεμβρίου του 2029», λέει η η Emily Brewster η οποία ως γλωσσολόγος δεν δείχνει να… ταράζεται από το γεγονός όπως οι αστρονόμοι. «Είναι πολύ ενδιαφέρουσα αυτή η διχογνωμία. Είναι ένα θέμα που δεν υποτάσσεται στις συμβατικές αντιλήψεις. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με τη γλώσσα».
Συμφωνούμε!
Για να λαμβάνετε στο εμέηλ σας το δελτίο με τις σημαντικότερες ειδήσεις της ημέρας εγγράφεστε εδώ.
